در اطلاعیه ستاد مبارزه با مواد مخدر ذکر شده‌بود که در بعضی از استان‌های کشور، به‌خصوص استان‌های شرقی مصرف ماده مصنوعی به نام پان‌پراگ با نام‌های اغوا کننده از قبیل تایتانیک، براق، راجا، بمب، ملوان زبل و... به صورت غیر‌بهداشتی توسط عوامل سودجو و فرصت طلب به فروش می‌رسد.
در این اطلاعیه تاکید شده‌بود محتویات این ماده ترکیبی از تنباکو، آهک و اسانس بوده و احتمال ترکیب مواد مخدر در برخی انواع آن نیز متصور است.
دکتر محمد‌علی شهرکی، روانپزشک و مدیر‌اجرایی جمعیت آفتاب، در خصوص این ماده و عوارض آن بیشتر توضیح می‌دهد.
- آقای دکتر، پان‌پراگ جزء مواد مخدر است؟
ببینید، این ماده یک ماده مخدر نیست ولی می‌تواند اعتیاد‌آور باشد. به طورکلی پان یک ماده جویدنی و حاوی موادی است که منجر به خوشبو شدن دهان می‌شود. کلا در کشورهای هندوستان و پاکستان مواد خوشبو‌کننده دهان که منجر به سرحال شدن انسان می‌شوند و بیشتر در برگ گیاهان هستند، ماده‌ای به نام پان دارند. پان هم حاوی آهک، تنباکو و پوست درختان است.
تفاله پان را بعد از مدتی که در داخل دهان باقی ماند و اثراتش ظاهر شد، بیرون می‌اندازند.
- این ماده در کشور ما هم تولید می‌شود؟
نه، اما از منطقه بلوچستان، به خاطر هم‌مرز بودن آن با کشورهای پاکستان و هند، پان به راحتی وارد کشور ما می‌شود. همچنین در کشور کارگاه‌های غیر‌مجاز شروع به ساخت این ماده کرده‌اند. به طوری که دانشگاه علوم پزشکی زاهدان مبارزه چشمگیری را با ساخت این ماده در این کارگاه‌ها داشته است.
- پان چه تفاوتی با پان‌پراگ دارد؟
پان‌پراگ نوعی از پان است، یعنی اخیرا انواع جدیدی از ماده پان به نام پان‌پراگ با اشکال آدامس و پاستیل توزیع می‌شوند و با قیمت بسیار نازلی در میان جوانان به فروش می‌رسند.
- اثرات این ماده با چه اشکالی خود را نشان می‌دهند؟
این ماده بعد از مصرف به فرد احساس سرگیجه و سرخوشی می‌دهد و حتی نیکوتین موجود در آن هم اثرات خود را به تدریج و به شکل بیماری‌های قلبی- عروقی نشان می‌دهد.
اثرات این ماده بیشتر شبیه به ماده مخدر ناس است، البته گاهی اوقات نیز مصرف ماده پان‌پراگ با حالت تهوع همراه است.
- این ماده می‌تواند منجر به بیماری‌های دهان شود؟
بله، از عوارض دیگر این ماده این است که منجر به تخریب محوطه دهان می‌شود و دندان‌ها را از بین می‌برد. همچنین منجر به سرطان حفره دهان و سرطان حنجره می‌شود. گاهی هم در ساخت این مواد از فلزات سنگینی استفاده می‌شود که در فرد ایجاد مسمومیت می‌کند.
- و الان چقدر شاهد افزایش استفاده از این ماده هستیم؟
در حال حاضر نگرانی عمده ما این است که ماده پان محدود به یک منطقه جغرافیایی است، ولی چون به اشکال فریبنده توزیع می‌شود، به زودی جمعیت زیادی از نوجوانان، به خصوص در سن مدرسه به استفاده از این ماده روی می‌آورند.
به همین علت است که مسئولین وزارت بهداشت و آموزش و پرورش نباید نسبت به جلوگیری از توزیع این ماده کوتاهی و غفلت کنند.
